Wizyta studyjna w Islandii, 25-29 września 2023 r. (2 runda)

Wizyta studyjna w Islandii, 26-30 września 2022 r. (2. Runda)

W dniach 25-29.09.2023 r. odbyła się Wizyta studyjna na Islandii w ramach projektu MF EOG  KeyGeothermal. Głównym celem Wizyty studyjnej na Islandii we wrześniu 2023 r. było zapoznanie się z dobrymi praktykami w zakresie geotermalnego ciepłownictwa sieciowego oraz innych zastosowań geotermii, rolą państwa, nowoczesnym zarządzaniem, ekonomią i energetyką w tym kraju. Wizytę poprzedziły działania szkoleniowe w Polsce zorganizowane w dniach 25-27 kwietnia 2023 r. (analogiczne działania odbyły się w 2022 r.) (więcej informacji znajduje się na stronie keygeothermal.pl). Wizytę studyjną przygotował zespół Krajowej Agencji Energii Islandii we  współpracy z IGSMiE PAN.

Uczestnicy 

W Wizycie uczestniczyło 27 osób – adresatów Projektu z Polski oraz 4 osoby z IGSMiE PAN – lidera Projektu. Byli to przedstawiciele samorządów lokalnych i komunalnych przedsiębiorstw ciepłowniczych oraz beneficjenci rządowych programów wspierających wykorzystanie geotermii w Polsce; przedstawiciele przedsiębiorstw energetycznych zainteresowanych włączeniem ciepłownictwa geotermalnego i innych zastosowań geotermii do swojej oferty, a także osoby ze służby geologicznej, instytucji naukowych, Ministerstwa Klimatu i Środowiska, NFOŚiGW, mediów branżowych. 

Warto podkreślić, że dzięki Projektowi i funduszom MF EOG w Wizytach studyjnych na Islandii dotyczących ciepłownictwa geotermalnego wzięło udział łącznie 51 osób (!), gdyż do grupy z 2023 r. trzeba dodać 24 osoby, które uczestniczyły w takiej Wizycie w 2022 r. Jest to, jak dotychczas, największa grupa z Polski, jak uczestniczyła w wizycie studyjnej zarówno na Islandię, jak i w ogóle w wizycie zagranicznej, której tematyka była związana z geotermią. Wizyta studyjna przysłużyła się wymianie doświadczeń, poznaniu islandzkich praktyk wykorzystania geotermii w ciepłownictwie sieciowym, jak i innych wybranych zastosowań.

Warsztaty, wystąpienia 

Wizyta studyjna rozpoczęła się 26 września Warsztatami, które były poświęcone optymalnemu wykorzystaniu energii geotermalnej w ciepłownictwie sieciowym na Islandii i w Polsce. Uczestniczyło w nich blisko 80 osób z Polski oraz z Islandii. Przemówienie otwierające wygłosiła Halla Hrund Logadóttir – dyrektor generalna Krajowej Agencji Energii Islandii. Podkreśliła znaczenie współpracy między Islandią i Polską, dzięki umowom w ramach MF EOG w projektach takich jak KeyGeothermal, szczególnie w obliczu wielkich globalnych wyzwań w zakresie energii i zmian klimatycznych. Pani dyrektor wyraziła nadzieję na kolejne i jeszcze większe podobne projekty w następnym okresie funduszy MF EOG.   

Guðlaugur Þór Þórðarson – Minister Środowiska, Energii i Klimatu Islandii w swoim przemówieniu podkreślił wagę podobnych projektów dla zwiększania bezpieczeństwa energetycznego i łagodzenia zmian klimatu, w tym projektów dwustronnych, oraz szanse na dalszą współpracę między Polską a Islandią. Minister podziękował wszystkim wykonawcom Projektu z Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN oraz z Krajowej Agencji Energii Islandii, a także współpracującym z nimi przedstawicielom Ministerstwa Klimatu i Środowiska i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Polsce za konstruktywną współpracę w tej dziedzinie w ostatnich kilku latach.    

Sigríður Eysteinsdóttir – doradca w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Islandii wyraziła zadowolenie, że przedmiotowa Wizyta studyjna może być realizowana dzięki funduszom MF EOG: „Doskonale, że możemy dzielić się naszą wiedzą i doświadczeniem w dziedzinie geotermii i czerpać od siebie nawzajem”. Wspomniała, że trwają negocjacje dotyczące kolejnego okresu finansowania w ramach funduszy MF EOG oraz że podejmowane są starania, aby je przyspieszyć. „Miejmy nadzieję, że już wkrótce będziemy mieć sprecyzowany zakres naszej potencjalnej współpracy w ramach kolejnych funduszy” – dodała.

Jego Ekscelencja Gerard Pokruszyński – ambasador Polski w Islandii wygłosił przemówienie, w którym podkreślił bezprecedensowość obecnej sytuacji na świecie wywołanej zbrojną napaścią Rosji na Ukrainę i wynikające z tego liczne kryzysy, w tym także kryzys energetyczny. Ambasador stwierdził: „Ostrzegaliśmy naszych sąsiadów, że pozornie tanie źródła energii, w szczególności gaz, dostępne w ramach projektów Nord Stream 1 i Nord Stream 2 były elementem walki prowadzonej przez Rosję. Nie chcieli nas jednak słuchać, a dziś nie tylko płacą wysoką cenę, ale także są zaskoczeni zaistniałą sytuacją. Polska nie była zaskoczona. Dokładnie rok temu uruchomiliśmy rurociąg Baltic Pipe”. Następnie dodał: „Musimy przygotować się na najgorsze i Polska jest przygotowana. Jednak to nie koniec naszych działań. Będziemy współpracować z Islandią, bo to kraj posiadający wyjątkowe zasoby energii geotermalnej, który może wesprzeć Europę, miejmy nadzieję przy współudziale Polski. Życzę Polsce i Islandii pomyślnej współpracy w dziedzinie geotermii. Kiedyś polski węgiel ogrzewał domy Islandczyków. Dziś liczymy na wspólne inwestycje z wykorzystaniem geotermii oraz produkcję zielonej i zrównoważonej energii”.

Agata Gładzka, Marcin Szyndler i Tomasz Mieczkowski z Ministerstwa Klimatu i Środowiska przedstawili polską politykę energetyczną oraz „Wieloletni Program Rozwoju Wykorzystania Zasobów Geotermalnych w Polsce” – mapę drogową dla rozwoju geotermii w Polsce.  Ministerstwo realizuje już ten strategiczny projekt. Szacuje się, że całkowity koszt finansowania ośmiu obszarów tego Programu wyniesie ok. 12,7 mld złotych. Finansowanie działań pochodzi ze środków Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, BOŚ, Skarbu Państwa, Krajowego Planu Odbudowy, nowej perspektywy finansowej, np. Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko (FEnIKS) na lata 2021–2027, czy też funduszu modernizacyjnego. Koszt rozwoju wykorzystania geotermii (w ujęciu ogólnym) może wynieść 49,3 mld złotych do 2050 r., z uwzględnieniem kapitału prywatnego oraz współfinansowania.

Prezentację z ramienia NFOŚiGW (Departament Transformacji Energetycznej) wygłosili Krystian Przybylski  i Natalia Roguska – koordynator programu współfinansowania „Polska Geotermia Plus”. Mowa była m.in. o programie priorytetowym „Udostępnianie wód termalnych w Polsce”, który  ma na celu wspieranie wiercenia pierwszego otworu badawczego z myślą o dotarciu do wód termalnych. Jest to istotne działanie wspierające samorządy lokalne w podejmowaniu inwestycji geotermalnych, o kluczowym znaczeniu dla łagodzenia ryzyka związanego z wierceniem pierwszego otworu badawczego w obszarze nieudokumentowanego jeszcze zbiornika wód termalnych, ponieważ finansowanie obejmuje całkowicie wiercenie otworu (100%). Inne programy oferowane przez NFOŚiGW, w tym program priorytetowy „Polska Geotermia Plus”, czy też fundusze europejskie wspierają już etap inwestycyjny związany z budową ciepłowni oraz instalacji przesyłowych ciepła. Celem jest ponadto nie tylko zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego, konkurencyjności i efektywności energetycznej, ale także poprawa warunków życia mieszkańców. Budowę ciepłowniczych instalacji geotermalnych (głęboka geotermia) wspiera również program MF EOG „Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu” na lata 2014–2021.

Maria Guðmundsdóttir – ekspert ds. geotermii z Krajowej Agencji Energii Islandii wskazała na bardzo szybkie przejście w Islandii z ogrzewania olejowego na geotermalne w gospodarstwach domowych w latach 1970–1980. Przedstawiła również najważniejsze kwestie dotyczące geotermalnego ciepłownictwa sieciowego z punktu widzenia przedsiębiorstw, miast i gmin, a także perspektywy rozwoju, polityki i zadania na przyszłość.  

Beata Kępińska – kierownik Projektu (IGSMiE PAN) jak i Baldur Petursson – koordynator zespołu NEA w Projekcie omówili korzyści techniczne, ekonomiczne i środowiskowe Projektu, w tym wkład do działań na rzecz zwiększania bezpieczeństwa energetycznego i łagodzenie skutków zmian klimatycznych. Podkreślili również znaczenie nawiązywania kontaktów i współpracy między Polską i Islandią w przedmiotowym zakresie. Baldur Petursson stwierdził, że Fundusz Rozwoju EOG w dziedzinie energii, środowiska i klimatu w Polsce, w którym uczestniczy Islandia, przyniesie korzyści dla klimatu w postaci redukcji emisji dwutlenku węgla o ok. 600 000 ton rocznie.

W kilku prezentacjach przygotowanych przez firmy, instytucje, miasta i gminy z Polski omówiono główne wyzwania, priorytety, zadania i projekty, których celem jest rozwój geotermalnego ciepłownictwa sieciowego w określonych miejscowościach. Nie zabrakło również informacji ze strony  przedstawicieli islandzkich firm, instytucji oraz ośrodków naukowych. Mówiono o najważniejszych działaniach, wiedzy i doświadczeniu z zakresu geotermalnego ciepłownictwa sieciowego, powiązanych innowacyjnych firmach typu spin-off, odnawialnych źródłach energii oraz o transformacji energetycznej.        

W programie Warsztatów znalazł się również przegląd aktualnego wykorzystania geotermii w Islandii i Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązań, polityk i strategii stosowanych w obu krajach w geotermalnym ciepłownictwie sieciowym. Prelegenci wskazali na potrzebę maksymalnego wykorzystania lokalnych zasobów energetycznych, w tym geotermii. Podkreślili rolę międzynarodowej współpracy w tym zakresie, w szczególności zaś działania prowadzone wspólnie przez oba kraje.